Botimi i akteve ndërkombëtare nga RSH, 1992-2012: Raporti i Qendrës ÇIP konstaton probleme

TIRANE- Qendra për Çështjet e Informimit Publik, ÇIP shpalli te shtunen, dt 10 Mars 2012,  rezultatet e monitorimit për botimin Fletoren Zyrtare të Republikës së Shqipërisë të konventave ndërkombëtare të ratifikuara nga shteti shqiptar 1992-2012. Ky monitorim, me gjetje shqetësuese, është realizuar për herë të parë dhe është motivuar nga jubileu i 100-vjetorit të shteti shqiptar.

ÇIP ndërmori nga Shtatori 2011 e deri në fillim të Shkurtit 2012 një vlerësim tërësor të situatës për aktet ndërkombëtare të pabotuara në periudhën 1992-2012. U shqyrtuan rreth 2046 Fletore Zyrtare dhe u identifikuan 187 akte ndërkombëtare të nënshkruar nga shteti shqiptar, teksti i të cilave nuk është ende i pabotuar. Ky numër mund të jetë teorikisht edhe më i madh, duke patur parasysh që një pjese e ligjeve ratifikuese nuk janë hedhur fare në Fletore Zyrtare (sikurse është rasti i Konventës për të Drejtat e Fëmijëve).

Në këtë stok prej 187 konventash, 25 janë Konventa të OKB dhe 10 të Këshillit të Europës. Pjesa tjetër janë kryesisht marrëveshje dypalëshe, që gjithsesi janë shumë të rëndësishme në marrëdhëniet që ka ngritur shteti shqiptar me vendet e tjera në këto 20 vjet hapjeje. Prej tyre mund të veçohen marrëveshje dypalëshe me vendet fqinje, Italinë, Greqinë apo Maqedoninë.

Shpallja e rezultateve te Raporti Special Monitorues per botimin e Konventave u be ne nje konference per shtyp, te organizuar ne mjediset e Jotel Rogner. Ky monitorim eshte pjese e monitorimit teresor per Transparencen e botimeve Zyrtare ne Republiken e Shqipërisë, 2011, i cili mbeshtete kete here nga Partnership for Transparency Fund, me seli ne Washington D.C.

Aktiviteti u percoll me mjaft interes nga te gjitha mediat kombetare, te cilat i pasqyruan gjeresisht gjetjet ne edicionet informative te dites.

Ekstrakt nga Raporti Moniturues i lexuar ne konferencen per shtyp

Në 27 Shkurt 2012 u mbushen plot 20 vjet nga ratifikimi prej Shqiperise i Konventës se OKB “Për të Drejtat e Fëmijës”. Kjo Konventë referohet si akti i parë ndërkombëtar i nënshkruar pas rënies së komunizmit në Shqipëri. Ky përvjetor i Konventës përkon sivjet edhe me 100-vjetorit të Shtetit Shqiptar.

Ne 20 vjet demokraci, Shqipëria ka ratifikuar qindra konventa, traktate dhe protokolle. Parimet e tyre janë trupëzuar në pjesën dërmuese të legjislacionit vendas në fuqi. Vetë Konventa për të të Drejtat e Fëmijëve është shembulli më i mirë ilustrues: parimet e saj “mishërohen” në plot 68 ligje, përfshirë këtu Kushtetutën dhe 8 Kodet më të rëndësishme të vendi.

Për fat të keq, këto 20 vjet karakterizohen nga një mungesë e theksuar vemendjeje për botimin në Fletore Zyrtare të këtyre akteve, të cilat përcaktuan trajektoren demokratike të Shqipërisë në vitet e tranzicionit. Kështu p.sh. Konventa për të Drejtat e Fëmijës (OKB) nuk u botua asnjëherë në Fletore Zyrtare si tekst i përkthyer zyrtarisht në shqip. Madje nuk gjendet i botuar as vetë ligji ratifikues i kesaj konvente.

Në rastin më të mirë, (dhe ka vetem 2 raste te tilla ne 20 vjet), teksti i konventave në gjuhën shqipe është botuar pas vitesh të tërë, sikurse Konventa e OKB “Mbi eleminimin e të gjitha formave të diskriminimit ndaj grave”. Botimi i saj në gjuhen shqip u bë i mundur vetëm 15 vjet mpas ratifikimit (Fletore Zyrtare Ekstra 33, dt. 15/10/2008).

Në 1996, Shqipëria nënshkroi “Konventën për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore”, të KiE. Kjo konventë shumë e rëndësishme, e cila u ratifikua me një ligj që ynte në fuqi menjherë, u përkthye ne shqip dhe u botua ne Fletore zyrtare 12 vjet më vonë. Duhet theksuar se, në fushën e të drejtave të njeriut, Kushtetuta e ’98-ës e fut drejtpërdrejtë në veprim KEDNJ, duke e pozicionuar atë në majën e korpusin e akteve ndërkombëtare të nënshkryuara nga shteti shqiptar. Ky është ndër rastet e rrallë në Europë ku edhe formalisht akti ndërkombëtar është në të njëjtën hierarki me aktin themeltar të vendit.

******

E specializuar në gjurmimin e akteve që “i shpëtojnë“ botimit në Fletore Zyrtare, ÇIP ndërmori nga Shtatori 2011 e deri në fillim të Shkurtit 2012 një vlerësim tërësor të situatës për aktet ndërkombëtare të pabotuara në periudhën 1992-2012. U shqyrtuan rreth 2046 Fletore Zyrtare dhe u identifikuan 187 akte ndërkombëtare të nënshkruar nga shteti shqiptar, teksti i të cilave nuk është ende i pabotuar. Ky numër mund të jetë teorikisht edhe më i madh, duke patur parasysh që një pjese e ligjeve ratifikuese nuk janë hedhur fare në Fletore Zyrtare (sikurse është rasti i Konventës për të Drejtat e Fëmijëve).

Në këtë stok prej 187 konventash, 25  janë  Konventa të OKB dhe 10 të Këshillit të Europës. Pjesa tjetër janë kryesisht marrëveshje dypalëshe, që gjithsesi janë shumë të rëndësishme ne marrdhëniet që ka ngritur shteti shqiptar me vendet e tjera në këto 20 vjet hapjeje.  Prej tyre mund të veçohen marrveshje dypalëshe me vendet fqinje, Italine, Greqine apo Maqedonine. Është shumë interesant fakti që Shteti Shqiptar nuk e ka botuar asnjëherë tekstin e marrveshjes “Për ndarjen e  shelfit kontinental me Italinë”, e ratifikuar me ligj nr 7685, dt. 15.03.1993.

Fati e donte që i njëjti tip marrveshjeje, që u mbyll në parim me Greqinë dy vjet më parë, të dilte në dritën e opinionit publik para se të “ngurtësohej” nga ndonëj ligji ratifikues I cili nuk është cudi që të mos e kishte fare tekstin e marrveshjes.. Po ashtu, vihet re se një numër edhe më i madh marrveshjesh dypalëshe të Shqipërisë me fqinjin e saj lindor, Maqedoninë nuk janë të botuara në Fletore Zyrtare (rreth 7 të identifikuara në kuadër të këtij monitorimi).

******

Në vitin 2002, problemi i stokut të pabotuar të akteve ndërkombëtare u soll në rend të ditës nga Avokati i Popullit. Ai kërkoi botimin e 75 akteve të OKB dhe të KiE të nenshkrura nga Shqipëria para dhe pas ’90-ës. Vetëm 4 vite më pas, në 2006-ën, nga Ministria e Drejtesisë erdhi një propozim konkret: me nje kosto financiare prej rreth 2 milione lekesh, Ministria e Drejtesise merrte përsipër t’i propozonte Ministrise se Financave ta parashikonte si fond buxheti për gjashtëmujorin e dytë të 2006-ës.

Miliarda lekë të buxhetit të shteti janë harxhuar që nga kjo kohë për gjithfarë punësh, përshirë edhe lobime për marrveshje të reja ndërkombëtare, festa anëtarësimesh në traktate të Atlintikut Verior apo nisma rajonale, por stoku i konventave në fjalë vijon ende sot të mos e shohë dritën e botimit, duke u kalbur në mykun e shpërfilljes dhe errësirës. Miliarda lekë janë planifikuar të harxhohen edhe sivjet për festimet e 100 vjetorit të shtetit. Në dijeninë tonë, asnjë lek nuk është akorduar për botimin në Fletore Zyrtare të këtij stoku aktesh ndërkombëtare.Ta mendosh mirë, do të duheshin vetëm 2 këngëtarë më pak në këto festime për 100 vjetorin e pavarësisë, për të bërë paratë për përkthyesit e Ministrisë së Drejtësisë, që këta t’i hynin punës me urgjencë, në mënyrë që nuanca e seriozitetit t’i kthehej fytyrës së shtetit 100 vjecar të shqiptarëve deri më 28 Nëntor 2012.