 |
Protokoll Shtesë i Konventave të Gjenevës të 12 gushtit 1949 dhe në lidhje me Mbrojtjen e Viktimave të Konflikteve Ndërkombëtare të Armatosura (Protokolli I), 8 qershor 1977.[1]
Neni 70
Masat lehtësuese
1. Nëse popullsia civile e ndonjë territori nën kontrollin e një Pale në konflikt, përveç territorit të pushtuar, nuk furnizohet mjaftueshëm me mjetet e përmendura në Nenin 69, do të merren masa lehtësuese të karakterit humanitar dhe të paanshëm dhe të kryera pa dallim diskriminues në bazë të marrëveshjes së Palëve të interesuara në këto masa lehtësuese. Ofrimet e kësaj ndihme nuk konsiderohen si ndërhyrje në konfliktin e armatosur ose si konflikte armiqësore. Gjatë shpërndarjes së ndihmave i jepet prioritet fëmijëve, nënave të ardhshme, grave që lindin dhe nënave që ushqejnë fëmijët me gji, të cilëve, sipas Konventës së Katërt ose këtij Protokolli, duhet t’u jepet trajtim i privilegjuar ose mbrojtje e veçantë.
2. Palët në konflikt dhe çdo Palë e Lartë Kontraktuese lejojnë dhe lehtësojnë kalimin e shpejtë dhe pa pengesa të të gjitha ndihmave, pajisjeve dhe personelit të siguruar në përputhje me këtë Seksion, edhe nëse kjo ndihmë synohet për popullsinë civile të Palës kundërshtare.
3. Palët në konflikt dhe çdo Palë e Lartë Kontraktuese që lejon kalimin e ndihmave, pajisjeve dhe personelit në përputhje me paragrafin 2:
(a) kanë të drejtë të parashikojnë marrëveshje teknike, duke përfshirë kërkimin sipas të cilit lejohet kalimi;
(b) mund ta kushtëzojnë këtë lejim për shpërndarjen e kësaj ndihme që po bëhet nën mbikëqyrjen vendore të një Fuqie Mbrojtëse;
(c) në asnjë lloj mënyre, nuk shmangin ndihmat nga qëllimi për të cilin janë synuar, as nuk vonojnë dërgimin e tyre, me përjashtim të rasteve të nevojës urgjente në interes të popullsisë civile përkatëse.
4. Palët në konflikt mbrojnë ndihmat dhe lehtësojnë shpërndarjen e tyre të shpejtë.
5. Palët në konflikt dhe çdo Palë e Lartë Kontraktuese e interesuar nxisin dhe lehtësojnë bashkërendimin efektiv ndërkombëtar të masave lehtësuese të përmendura në paragrafin 1.
Neni 77
Mbrojtja e fëmijëve
1. Fëmijët i nënshtrohen një respektimi të veçantë dhe mbrohen nga çdo formë sulmi të pahijshëm. Palët në konflikt u japin atyre kujdesin dhe ndihmën që ata kërkojnë, qoftë për shkak të moshës së tyre apo për ndonjë arsye tjetër.
2. Palët në konflikt marrin të gjitha masat e mundshme, me qëllim që fëmijët të cilët nuk kanë arritur moshën pesëmbëdhjetë vjeç, të mos marrin pjesë drejtpërdrejt në konfliktet ushtarake dhe në veçanti, ata do të marrin masa për mosrekrutimin e tyre në forcat e armatosura. Gjatë rekrutimit të atyre personave që kanë arritur moshën pesëmbëdhjetë vjeç por që nuk kanë arritur moshën tetëmbëdhjetë vjeç , Palët në konflikt do të përpiqen t’i japin prioritet atyre që kanë moshë më të madhe.
3. Nëse, në raste të jashtëzakonshme, pavarësisht nga dispozitat e paragrafit 2, fëmijët të cilët nuk kanë arritur moshën pesëmbëdhjetë vjeç marrin pjesë drejtpërdrejt në konfliktet ushtarake dhe hyjnë brenda kompetencës së Palës kundërshtare, ata do të vazhdojnë të përfitojnë nga mbrojtja e veçantë e dhënë këtij Neni, pavarësisht nëse janë të burgosur lufte apo jo.
4. Nëse arrestohen, ndalohen apo internohen për arsye në lidhje me konfliktin e armatosur, fëmijët do të mbahen në ambiente të ndara nga ambientet e të rriturve, përveç rasteve kur familjet strehohen si njësi familjare të parashikuara në Nenin 75, paragrafi 5.
5 . Dënimi me vdekje për një vepër të lidhur me konfliktin e armatosur nuk ekzekutohet ndaj personave të cilët nuk kanë arritur moshën tetëmbëdhjetë vjeç në kohën e kryerjes së veprës.
Neni 78
Evakuimi i fëmijëve
1. Asnjë Palë në konflikt nuk merr masa për evakuimin e fëmijëve që nuk janë shtetas të saj, në një vend të huaj, me përjashtim të një evakuimi të përkohshëm kur kjo kërkohet nga arsye bindëse shëndetësore ose të trajtimit mjekësor të fëmijëve, ose përveç kur në territor të pushtuar, siguria e tyre e kërkon këtë. Kur prindërit ose kujdestarët ligjorë mund të gjenden, kërkohet pëlqimi i tyre me shkrim për këtë evakuim. Nëse këta persona nuk mund të gjenden, kërkohet pëlqimi me shkrim për këtë evakuim të personave, të cilët me ligj ose zakon janë kryesisht përgjegjës për kujdesin e fëmijëve. Çdo evakuim i tillë mbikëqyret nga Fuqia Mbrojtëse në marrëveshje me Palët e interesuara, dmth Pala që merr masa për evakuimin, Pala që merr fëmijët dhe çdo Palë shtetasit e të cilit evakuohen. Në çdo rast, të gjitha Palët në konflikt marrin të gjitha masat e mundshme për të shmangur rrezikimin e evakuimit.
2. Kurdoherë që ndodh një evakuim sipas paragrafit 1, arsimimi i fëmijës, duke përfshirë edukimin e tij fetar dhe moral, do të ofrohet ndërsa ai është larg, për një periudhë sa më të gjatë që të jetë e mundur.
3. Me synim lehtësimin e kthimit pranë familjeve dhe vendeve të tyre, të fëmijëve të evakuuar sipas këtij Neni, autoritetet e Palës që merr masa për evakuimin dhe sipas rastit, autoritetet e vendit marrës do të krijojë për çdo fëmijë një kartë me fotografi, të cilën do t’ia dërgojnë Agjencisë Qendrore të Gjurmimit të Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq. Kurdoherë që është e mundur dhe nëse nuk përfshin rrezik dëmtimi ndaj fëmijës, çdo kartë do të përmbajë informacionin e mëposhtëm:
(a) mbiemri (at) e fëmijës;
(b) emri (at) e fëmijës;
(c) gjinia e fëmijës;
(d) vendi dhe data e lindjes (ose nëse kjo datë nuk dihet, mosha e përafërt);
(e) emri i plotë i babait;
(f) emri i plotë dhe emri i vajzërisë së nënës;
(g) personi i afërm i fëmijës;
(h) shtetësia e fëmijës;
(i) gjuha amtare e fëmijës dhe gjuhë të tjera që ai flet;
(j) adresa e familjes së fëmijës;
(k) çdo numër identifikimi për fëmijën;
(l) gjendja shëndetësore e fëmijës;
(m) grupi i gjakut i fëmijës;
(n) çdo karakteristikë dalluese;
(o) data dhe vendi ku është gjetur fëmija;
(p) data dhe vendi nga i cili fëmija është larguar nga vendi;
(q) feja e fëmijës, nëse ka;
(r) adresa aktuale e fëmijës në vendin marrës;
(s) nëse fëmija vdes përpara kthimit të tij, data, vendi dhe rrethanat e vdekjes dhe vendi i internimit.
Protokoll Shtesë i Konventave të Gjenevës të 12 gushtit 1949 dhe në lidhje me Mbrojtjen e Viktimave të Konflikteve të Armatosura Jo-ndërkombëtare (Protokolli II), 8 qershor 1977.
Pjesa II
Trajtimi Njerëzor
Neni 4
Garancitë themelore
1. Të gjithë personat të cilët nuk marrin pjesë drejtpërdrejt ose që kanë ndërprerë pjesëmarrjen në konflikte ushtarake, pavarësisht nëse liria e tyre është kufizuar apo jo, kanë të drejtën e respektimit të personit, nderit dhe bindjeve dhe praktikave të tyre fetare. Në çdo rrethanë ata do të trajtohen sipas kushteve njerëzore, pa dallime diskriminuese. Ndalohet të urdhërohet që nuk do të ketë të mbijetuar.
2. Pa cenuar përgjithësimin e sa më lart, veprat e mëposhtme kundër personave të përmendur në paragrafin I janë dhe do të mbeten të ndaluara në çdo lloj kohe dhe vendi:
(a) dhuna ndaj jetës, shëndetit, dhe mirëqenies fizike ose mendore të personave, veçanërisht vrasjet si dhe trajtimi çnjerëzor, si për shembull tortura, gjymtimi ose çdo formë e dënimit fizik;
(b) dënimet kolektive;
(c) marrja e pengjeve;
(d) akte terrorizmi;
(e) shkeljet ndaj dinjitetit personal, veçanërisht trajtimi poshtërues dhe degradues, përdhunimi, prostitucioni i detyruar dhe çdo formë ose sulm i pahijshëm;
(f) skllavëria dhe tregtia e skllevërve në të gjitha format e tyre;
(g) grabitja;
(h) kërcënime për kryerjen e ndonjë prej akteve të mësipërme.
3. Për fëmijët ofrohet kujdesi dhe ndihma që kërkojnë, dhe në veçanti:
(a) ata arsimohen, duke përfshirë edukimin fetar dhe moral, në përputhje me dëshirat e prindërve të tyre ose në mungesë të prindërve, të atyre që janë përgjegjës për kujdesin e tyre;
(b) do të merren të gjithë hapat e duhur për të lehtësuar ribashkimin e familjeve të ndara përkohësisht;
(c) fëmijët që nuk kanë arritur moshën pesëmbëdhjetë vjeç nuk do të rekrutohen në forcat ose grupet e armatosura dhe as nuk do të lejohen të marrin pjesë në konflikte ushtarake;
(d) mbrojtja e veçantë e ofruar nga ky Nen për fëmijët të cilët nuk kanë arritur moshën pesëmbëdhjetë vjeç, do të mbetet e zbatueshme për ta, nëse marrin pjesë drejtpërdrejt në konflikte ushtarake, pavarësisht nga dispozitat e nënparagrafit (c) dhe nëse janë kapur;
(e) do të merren masa, nëse është e nevojshme dhe kurdoherë që është e mundur, me pëlqimin e prindërve të tyre ose personave të cilët, me ligj ose zakon, janë kryesisht përgjegjës për kujdesin e tyre, për t’i larguar fëmijët përkohësisht nga zona në të cilën po zhvillohen konfliktet për në një zonë më të sigurt brenda vendit dhe për të garantuar se ata janë shoqëruar nga persona përgjegjës për sigurinë dhe mirëqenien e tyre.
Neni 6
Ndjekjet penale
1. Ky nen zbatohet për ndjekjen penale dhe dënimin e veprave penale që lidhen me konfliktin e armatosur.
2. Nuk do të miratohet asnjë vendim dhe nuk do të ekzekutohet asnjë dënim ndaj një personi të shpallur fajtor për një vepër, përveç sipas një dënimi të shpallur nga një gjykatë, e cila ofron garancitë themelore të pavarësisë dhe paanësisë.
Në veçanti:
(a) procedura parashikon që i pandehuri të informohet pa vonesë për hollësirat e veprës penale të dyshuar kundër tij dhe i ofron të pandehurit para dhe gjatë gjykimit të tij të gjitha të drejtat dhe mjetet e nevojshme të mbrojtjes;
(b) askush nuk do të dënohet për një vepër penale përveç mbi bazën e përgjegjësisë penale individuale;
(c) askush nuk konsiderohet fajtor për një vepër penale për shkak të ndonjë veprimi ose mosveprimi që nuk përbënte vepër penale, sipas ligjit në kohën e kryerjes së veprës, as nuk do t’i nënshtrohet një dënimi më të rëndë sesa ai që ishte i zbatueshëm në kohën kur është kryer vepra penale; nëse pas kryerjes së veprës merren masa me ligj për vendosjen e një dënimi më të lehtë, shkelësi do të përfitojë nga kjo;
(d) çdokush që akuzohet për një vepër prezumohet i pafajshëm derisa fajësia e tij të provohet sipas ligjit;
(e) çdokush që akuzohet për një vepër ka të drejtë të gjykohet në prani të tij;
(f) askush nuk detyrohet të dëshmojë kundër vetes ose të pohojë fajësinë e tij.
3. Një person i dënuar informohet në bazë të mjeteve të tij gjyqësore dhe mjeteve të tjera ligjore dhe për afatet kohore brenda të cilave ato mund të ushtrohen.
4. Dënimi me vdekje nuk shpallet për personat të cilët kanë qenë nën moshën tetëmbëdhjetë vjeç në kohën e veprës penale dhe nuk zbatohet për gratë shtatzëna ose për gratë me fëmijë të vegjël.
5. Në përfundim të konflikteve ushtarake, autoritetet në fuqi do të përpiqen të japin amnisti, në masën më të gjerë të mundshme, për personat të cilët kanë marrë pjesë në konfliktin e armatosur ose për ata të cilëve u është privuar liria për arsye që lidhen me konfliktin e armatosur, qoftë nëse janë të internuar ose të ndaluar.
1) Kuvendi i Shqipërisë ka aderuar në “Protokollin shtesë të konventave të Gjenevës të 12 gushtit 1949, në lidhje me mbrojtjen e viktimave të konflikteve të armatosura ndërkombëtare (Protokolli I) dhe në Protokollin shtesë të konventave të Gjenevës të 12 gushtit 1949, në lidhje me mbrojtjen e viktimave të konflikteve të armatosura jondërkombëtare (Protokolli II), të miratuara në Gjenevë të Zvicrës në Konferencën Diplomatike më 7.6.1977, me ligjin nr. 7624, datë 14.10.1992, të botuar në Fletoren Zyrtare nr. 6, Viti 1992, faqe 301
