KONVENTA “PËR ELEMINIMIN E TË GJITHA FORMAVE TË DISKRIMINIMIT NDAJ GRAVE”

Miratuar më 1980, hyrë në fuqi në 1981

Neni 5

Shtetet palë do të marrin të gjitha masat e përshtatshme:

a) Për të ndryshuar karakteristikat dhe modelet sociale e kulturore të sjelljes së burrave dhe të grave, në mënyrë që të arrijnë të zhdukin paragjykimet dhe praktikat zakonore, dhe të gjitha praktikat e tjera që mbështeten në idenë e inferioritetit ose të superioritetit të njërit apo të tjetrës gjini ose në rolet steriotipe të burrave dhe të grave;

b) Për të siguruar që edukimi i familjes të përfshijë të kuptuarit e duhur të amësisë si një funksion social dhe të njohjes së përgjegjësisë së përbashkët të burrave dhe të grave në edukimin dhe zhvillimin e fëmijëve të tyre duke bërë të qartë se interesi i fëmijëve është kusht kryesor në të gjitha rastet.

Neni 9

1. Shtetet palë u japin grave të drejta të barabarta me ato të burrave në fushën e marrjes, ndryshimit apo mbajtjes së shtetësisë së tyre. Ato do të sigurojnë, veçanërisht, që as martesa me një të huaj apo ndryshimi i shtetësisë së burrit gjatë martesës nuk e ndryshojnë automatikisht shtetësinë e gruas, nuk e bën atë pa shtetësi dhe nuk e detyron të marrë shtetësinë e burrit.

2. Shtetet palë u japin grave të drejta të barabarta me ato të burrave për sa i përket shtetësisë së fëmijëve të tyre.

Neni 11

1. Shtetet palë do të marrin të gjitha masat e përshtatshme për të eliminuar diskriminimin ndaj grave në fushën e punësimit, për të siguruar, mbi bazën e barazisë midis burrave dhe grave, të drejta të njëjta, e veçanërisht:

a) Të drejtën për punë si një e drejtë e patjetërsueshme e të gjithë qenieve njerëzore;

b) Të drejtën për mundësi të njëjta punësimi, duke përfshirë zbatimin e kritereve të njëjta të përzgjedhjes lidhur me çështjet e punësimit;

c) Të drejtën për të zgjedhur lirisht profesionin dhe vendin e punës, të drejtën për ngritje në detyrë, për siguri në punë dhe për të gjitha përfitimet dhe kushtet e punës, të drejtën për të përfituar përgatitje profesionale dhe rikualifikim, duke përfshirë edhe stazhin e punës, përgatitje profesionale të avancuar dhe kualifikim të herëpashershëm;

d) Të drejtën për shpërblim të barabartë, duke përfshirë përfitimet, dhe për trajtim të barabartë për punën me vlerë të barabartë, si dhe për barazinë e trajtimit në vlerësimin e cilësisë së punës;

e) Të drejtën për sigurime sociale, veçanërisht në rastet e pensionit, të papunësisë, të sëmundjes, të invaliditetit dhe të pleqërisë ose të çdo humbje tjetër të aftësisë për punë, si dhe të drejtën për pushime të paguara;

f) Të drejtën për mbrojtjen e shëndetit dhe sigurisë në punë, duke përfshirë ruajtjen e funksionit riprodhues të gruas.

2. Për të parandaluar diskriminimin ndaj grave për shkaqe martesore apo amësie, dhe për të siguruar të drejtën e tyre efektive për punë, shtetet palë do të marrin masa të përshtatshme:

a) Për të ndaluar, për shkak të vendosjes së sanksioneve, pushimin nga puna për shkaqe shtatzënie apo të lejes së lindjes, si dhe diskriminimin në raste të pushimit nga puna të bazuar në gjendjen martesore;

b) Për të zbatuar leje lindje me pagesë ose me përfitime sociale të krahasueshme, pa e humbur vendin e mëparshëm të punës, të drejtave të vjetërsisë apo të avantazheve sociale;

c) Për të inkurajuar sistemin e shërbimeve mbështetëse sociale të nevojshme që t’I mundësojnë prindërit të kombinojnë detyrimet familjare me përgjegjësitë në punë, dhe të marrin pjesë në jetën publike, veçanërisht duke nxitur krijimin dhe zhvillimin e një rrjeti infrastrukturor për kujdesin ndaj fëmijëve;

d) Për të siguruar një mbrojtje të veçantë për gratë shtatzëna në ato vende të punës në të cilat provohet se puna që kryejnë është e dëmshme.

3. Legjislacioni mbrojtës në lidhje me çështjet e përfshira në këtë nen do të rishikohet periodikisht, në varësi të njohurive shkencore e teknike. Këto masa, sipas nevojës, do të rishikohen, shfuqizohen apo zgjerohen.

Neni 12

1. Shtetet palë do të marrin të gjitha masat e përshtatshme për të eliminuar diskriminimin ndaj grave në fushën e kujdesit shëndetësor për t’u siguruar, mbi bazën e barazisë së burrit dhe të gruas, mundësitë për të përfituar shërbime mjekësore, duke përfshirë e dhe ato të planifikimit familjar.

2. Pavarësisht nga dispozitat e paragrafit 1 të këtij neni, shtetet palë do t’u sigurojnë grave gjatë barrës, lindjes dhe pas lindjes, shërbime të përshtatshme, nëse është e nevojshme pa pagesë, si dhe ushqim të përshtatshëm gjatë barrës dhe mbajtjes së fëmijës në gji.

Neni 16

1. Shtetet palë do të marrin të gjitha masat e përshtatshme për të eliminuar diskriminimin ndaj grave në të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me martesën dhe me marrëdhëniet familjare. Në mënyrë të veçantë, do t’u sigurojnë grave mbi bazën e barazisë së burrave dhe të grave:

a) Të drejtën e njëjtë për të lidhur martesë;

b) Të drejtën e njëjtë për të zgjedhur lirisht bashkëshortin dhe për të lidhur martesë vetëm me pëlqimin e vet të lirë dhe të plotë;

c) Të drejtën dhe përgjegjësinë e njëjtë gjatë martesës dhe në prishjen e saj;

d) Të drejtat dhe përgjegjësitë e njëjta si prindër, pavarësisht nga gjendja martesore, për ato çështje që kanë të bëjnë me fëmijët. Në të gjitha rastet interesi i fëmijëve duhet të jetë kryesor;

e) Të drejtat e njëjta për të vendosur lirisht dhe me përgjegjësi për numrin dhe kohën e lindjeve dhe për të marrë informacion, arsimim dhe mjete të nevojshme që bëjnë të mundur ushtrimin e këtyre të drejtave;

f) Të drejtat dhe përgjegjësitë e njëjta për çështjet që kanë të bëjnë me mbikëqyrjen, kujdestarinë, ruajtjen dhe birësimin e fëmijëve, apo me institucionet e ngjashme, ku këto koncepte ekzistojnë në legjislacionin kombëtar. Në të gjitha rastet, interesi i fëmijëve duhet të jetë kryesor;

g) Të drejtat e njëjta personale të burrit dhe gruas, duke përfshirë edhe të drejtën për të zgjedhur mbiemrin, profesionin dhe llojin e punës;

h) Të drejtat e njëjta për secilin prej bashkëshortëve lidhur me pronësinë, fitimin, administrimin, gëzimin dhe disponimin e pasurisë, si falas ashtu edhe me pagesë.

2. Fejesat dhe martesat e fëmijëve të mitur nuk kanë asnjë efekt juridik, prandaj do të merren të gjitha masat e nevojshme, duke përfshirë legjislacionin, me qëllim që të caktohet një moshë minimale për martesë dhe të bëhet i detyrueshëm regjistrimi i martesës në një regjistër zyrtar.